با تاریخچه‌ای بسیار باستانی، نوروز در فرهنگ‌ها و ادیان مختلف، از جمله ایران باستان، مسیحیت، اسلام و سایر فرهنگ‌های مذهبی، جشن گرفته می‌شود. این جشن در بسیاری از کشورها از جمله ایران، افغانستان، تاجیکستان، آذربایجان، ازبکستان و برخی مناطق دیگر جهان روز اول بهار (معمولاً ۲۱ مارچ یا ۲۰ مارس در تقویم گریگوری) برگزار می گردد.
نوروز در ایران
در کشور ایران، نوروز به عنوان جشنی مهم و ملی، با هفته ها آماده‌سازی‌ها و آراستگی‌های مختلف، آغاز می‌شود و به عنوان نمادی از شروع سال نو، اهمیت بسیاری دارد. این جشن، همراه با آیین‌ها، رسوم و مراسم متنوعی است که در سراسر کشور، به شیوه‌های مختلفی جشن گرفته می‌شود. هر سال، در این روزها، مردم به آماده‌سازی‌ها، تزیینات، خوش‌آمدگویی به فصل جدید و جشن‌های شاد و پرانرژی مشغول می‌شوند. بیش از یک جشن، عید نوروز نمادی از همبستگی، انسجام و امید به آینده است. این روزها، مردم با شادی و سرور، با یکدیگر از سال نو و فصل بهار استقبال می‌کنند و امیدوارند که سال جدید، سالی پر از خوشی، سلامتی و موفقیت برای همه باشد.
معنای واژه «نوروز» برگرفته از کلمه فارسی «نو» (جدید) و «روز» می‌باشد. در ترکیب این دو کلمه، «نوروز» به معنای آغاز یک روز جدید، آغاز یک دوره جدید زمانی یا آغاز سال نو است. این واژه در اصطلاحات فارسی و بسیاری از زبان‌های مرتبط با فرهنگ ایرانی و نیز در بسیاری از فرهنگ‌های مرتبط با مناطقی که سال نو در فصل بهار آغاز می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چون از نوروز و مراسم سال نو بسیار گفته و شنیده شده، در این مقاله سعی داریم در مورد نکات کمتر مطرح شده در خصوص جشن نوروز و عید سال نو صحبت کنیم.
چند نکته کمتر شناخته شده در مورد نوروز:
1. ریشه‌های تاریخی
نوروز دارای ریشه‌های باستانی و پیشینه تاریخی فراوانی است که به دوران باستان بازمی‌گردد. این جشن برگرفته از سنت‌های مذهبی و زراعی است که با آغاز فصل بهار و روزهای طولانی‌تر می‌توانستند آینده را پیش‌بینی کنند. ریشه‌های تاریخی نوروز به دوران باستانی بازمی‌گردد و باستان‌شناسان و تاریخ‌نگاران بر پایه مطالعات و کاوش‌های انجام شده، برخی ریشه‌های این جشن را به دوران‌های پیش از تاریخی انسان بازمی‌گردانند. این ریشه‌ها به صورت متمرکز در فرهنگ‌هایی مانند فرهنگ ایران باستان، مسیحیت، اسلام و سایر فرهنگ‌های باستانی دیده می‌شوند. در ایران باستان، جشن نوروز به عنوان یکی از بزرگترین جشن‌ها و جشن‌های مهم اهمیت زیادی داشته است. این جشن به مناسبت فصل بهار و آغاز سال نو و عموماً در آغاز فصل بهار، برگزار می‌شد. در این جشن‌ها معمولاً آیین‌ها و مراسم مختلفی انجام می‌شد که به هنر و فرهنگ ایران باستان پیوسته بود. در برخی از فرهنگ‌های مسیحی، نوروز به عنوان جشن آغاز سال جدید و جشن تجدید حیات نیز جشن گرفته می‌شود. این جشن‌ها بر پایه رسوم و آیین‌های مسیحیت برگزار می‌شوند و دارای مفاهیم مشابهی با نوروز در فرهنگ‌های دیگر می‌باشند. در فرهنگ اسلامی نیز، نوروز به عنوان آغاز سال جدید و بهار نیز جشن گرفته می‌شود. این جشن‌ها بر پایه آیین‌ها و رسوم اسلامی برگزار می‌شوند و با مفاهیم و معانی اسلامی در آغاز سال جدید همراه است.
بنا به تحقیقات تاریخی، نمی‌توان یک شخص یا گروه خاص را به طور دقیق به عنوان موسس یا بنیان‌گذار نوروز معرفی کرد. بنابراین، می‌توان گفت که نوروز از زمان‌های دور باستانی از طریق انتقال‌های فرهنگی و مذهبی و ارثیه‌های مردمی به وجود آمده است و ریشه‌های تاریخی نوروز در فرهنگ‌های باستانی، مذهبی و سنتی بسیاری یافت می‌شود که این جشن به عنوان نمادی از آغاز سال نو و شکوفایی و تولد جدید، از دیرباز تا به امروز در جوامع مختلف جشن گرفته شده است.
2. رسوم و آیین‌های کمتر شناخته شده 
رسوم و آیین‌های مختلفی که در نقاط مختلف ایران برای نوروز وجود دارند، به دلیل تنوع فرهنگی و زبانی در این مناطق، می‌توانند متفاوت باشند. در اینجا به برخی از رسوم و آیین‌های کمتر شناخته شده در برخی مناطق ایران اشاره می‌شود:
در استان لرستان، مردم به نامگذاری نوروز بر اساس روزهای هفته‌ی نوروزی می‌پردازند. هر روز از هفته نوروزی یک نام دارد که به عنوان نماینده‌ی آن روز استفاده می‌شود. برای مثال، روز اول نوروزی را "آبخورت" می‌نامند و به این عنوان، آب می‌خورند. در برخی مناطق این استان، در شب اول نوروز، به مراسمی به نام "نیمه‌شب" پرداخته می‌شود. در این مراسم، مردم به همراه خانواده و دوستان خود در شب نوروز، خوردنی‌های مختلفی مثل آجیل، شیرینی و میوه فراهم می‌کنند و در محل‌هایی مانند باغ‌ها یا خانه‌های مخصوص به این مناسبت، تشریف می‌آورند.
در استان گیلان، یکی از رسوم مرسوم نوروز، جشن "چله‌سر" است. در این جشن، مردم در میان طبیعت به محافلی گردهم آمده و با هم غذا می‌خورند و از موسیقی و رقص لذت می‌برند.
در برخی روستاها و مناطق همدان، مراسمی به نام "نوروزی" برگزار می‌شود که در آن از طریق بازی‌ها و مسابقات مختلف، شادی و خوشحالی را به اشتراک می‌گذارند. این مراسم معمولاً به شکل جشن و مهمانی در فضای باز برگزار می‌شود.
در برخی از روستاها و مناطق زنجان، مراسمی به نام "تفتون" برگزار می‌شود که در آن مردم به همراه خانواده‌شان در شب‌های نوروز، با استفاده از آتش‌های کوچک و موزیک، به آواز و رقص می‌پردازند و این مراسم را به عنوان نشانه‌ی خوشحالی و شادابی در سال جدید می‌بینند.
در استان خوزستان، جشن "سیچینه‌زنی" مرسوم است. در این جشن، زنان و دختران در آخرین روز نوروز، با استفاده از گلهای زینتی و میوه‌ها، سیچینه می‌زنند و این کار را با موسیقی و آوازهای خاص همراه می‌کنند.
این تنها چند نمونه از رسوم و آیین‌های کمتر شناخته شده نوروز در برخی مناطق ایران هستند. هر منطقه و استانی ممکن است دارای رسوم و سنت‌های خاص و متمایزی باشد که به فرهنگ و سنت محلی مربوط می‌شود.
3. نمادها و علائم
در نوروز، برخی نمادها و علائم به کار می‌روند که هر کدام دارای مفهوم و معنای خاصی هستند. به‌عنوان مثال، هفت‌سین، چهارشنبه‌سوری، همایون‌شاهی، سمنو و نقش‌های خاصی از جمله نمادهای معروف و شناخته‌شده در این جشن هستند.
همایون شاهی یکی از رسوم کمتر شناخته شده است که در برخی مناطق ایران، به‌ویژه در استان‌های زنجان و قزوین، به نوروز مرتبط است. این رسم در این مناطق به عنوان یکی از آیین‌های مراسمی و سنتی برگزار می‌شود. در این روز، به عنوان نمادی از شادی و خوشحالی در سال جدید، مردم از طریق پوشیدن لباس‌های رنگارنگ و چیدن گل‌ها و میوه‌های زینتی، با همایون شاهی، یکدیگر را به نوروز تبریک می‌گویند. این آیین به عنوان نمادی از روزگاران خوب و خوشبختی در سال جدید، مورد توجه و احترام مردم این مناطق قرار دارد. اما اطلاعات دقیق‌تری درباره تاریخچه و مفهوم دقیق این رسم در دسترس نیست و به عنوان یکی از رسوم محلی و سنت‌های فرهنگی مردم این مناطق، به چشم می‌آید.
4. تأثیرات فرهنگی نوروز بر غرب
تاثیرات فرهنگی نوروز در غرب، به ویژه در کشورهای امریکا و اروپا، در دهه های اخیر غیرقابل انکار است. تأثیرات فرهنگی و جذابیت‌های مرتبط با نوروز بر جوامع مهاجران ایرانی و همچنین تأثیرات فرهنگی نوروز بر فرهنگ و جامعه غیرایرانیان که با این جشن آشنا می‌شوند، بسیار بوده است.
جشن و مراسم نوروز برای جوامع مهاجر ایرانی، یک ارتباط با فرهنگ و سنت‌های خود و همچنین تقویت هویت فرهنگی میان نسل‌های جوان مهاجر ایرانی می‌باشد. در این کشورها، مراسم نوروز از جمله جشن‌های مهم و پرطرفداری است که جوانان مهاجر ایرانی به همراه خانواده‌هایشان از آن لذت می‌برند. فعالیت‌هایی همچون برگزاری مراسم هفت سین و نشستن به میز محافل و جشن‌های نوروزی، به همراه موسیقی، رقص و شعر و ادبیات فارسی، بخشی از فعالیت‌هایی است که مهاجران ایرانی در این کشورها برگزار می‌کنند.
در برخی از کشورها، مراسم نوروز به طور رسمی و با حضور مقامات و عموم مردم برگزار می‌شوند، که این اقدامات به ارتقاء دانش و آگاهی افراد غیرایرانی از فرهنگ و سنت‌های ایرانی کمک می‌کند.
به طور کلی، تأثیرات فرهنگی نوروز در غرب بر ارتباط و ارتباطات فرهنگی میان جوامع مهاجر ایرانی و جوامع غیرایرانی و همچنین تقویت هویت فرهنگی مهاجران ایرانی در این کشورها سال به سال بیشتر مشاهده می شود.
در کل، نوروز به عنوان یکی از قدیمی‌ترین و پرارزش‌ترین جشن‌ها در فرهنگ‌های مختلف جهان، با تاریخچه و فرهنگی بسیار غنی و چندگانه شناخته می‌شود و هنوز هم باستان شناسان در پی کشف ریشه ها و رازهای بیشتری در خصوص این عید طبیعت هستند.
دیدگاه خود را بنویسید