از کم خوابی تا ابتلا، نقش مستقیم یک خصیصه رفتاری در کاهش اثربخشی واکسن

بررسی داده های مطالعات انجام شده در چند دهه گذشته، درک روشنی از تأثیر میزان خواب بر اثر بخشی دارو در بدن انسان به دانشمندان داده است. یک تیم تحقیقاتی با نظارت اساتید دانشگاه شیکاگو و سازمان ملی سلامت و دارو فرانسه (Inserm)، طی یکسری آزمایشات، متوجه شدند تأثیرپذیری بدن فردی که کمتر از 6 ساعت در طول شب می خوابد، هنگام مواجه با آنتی بادی که به واسطه تزریق واکسن و یا دریافت دارو وارد بدنش شده است، کاهش می یابد.

تأثیر COVID-19 بر گسترش دامنه تحقیقات

نتایج تحقیقات نشان می دهند که کم کردن ساعات خواب شرکت کنندگان در آزمایشات مربوطه، اثرگذاری آنتی بادی را هنگام دریافت واکسن آنفولانزا، پایین می آورد. اندازه گیری میزان آنتی بادی موجود در بدن فرد پس از گذشت ده روز از زمان تزریق واکسن، مشخص می کند در صورت کمبود خواب، اثرگذاری واکسن به نصف حالت مطلوب آن می رسد. این مطالعات در زمان پاندمی و پس از شروع واکسیناسیون COVID-19، اهمیت دو چندان پیدا کرد و موجب گسترش اطلاعات و افزایش تعداد گروه های تحقیقاتی شد که با به اشتراک گذاشتن نتایج بدست آمده در نقاط مختلف جهان و همکاری با مراکز بهداشت به روند واکسیناسیون کمک کردند.              

"کمبود خواب یک خصیصه رفتاری است که می توان آن را چند روز قبل و بعد از واکسیناسیون اصلاح کرد. برای بهبود عملکرد واکسن کافیست به کمیت و کیفیت خواب افزوده شود."

براساس مطالعاتی که به بررسی تأثیر مدت زمان خواب بر واکسیناسیون و کاهش خطر ابتلا به بیماری هایی همچون آنفلونزا و هپاتیت پرداخته است، محققان دریافتند که خواب ناکافی (همانطور که بالاتر اشاره شد، خواب ناکافی در این تحقیقات، خواب زیر 6 ساعت در طول شب در نظر گرفته شده است) در روزهای قبل و بعد واکسیناسیون موجب از بین رفتن تأثیر آنتی بادی وارد شده به بدن می شود.

پروفسور امریتوس از اساتید دانشگاه شیکاگو در این رابطه می گوید: «ما میدانیم که افراد با توجه به سن، جنسیت، حساسیت های دارویی و معیارهای دیگر، ممکن است واکنش های متفاوتی نسبت به واکسیناسیون نشان دهند. تغییر یک رفتار و یا عادت مانند ساعت خواب، می تواند واکنش های بدن شما را نسبت به عوامل مختلفی چون تأثیرپذیری دارویی، بهبود ببخشد. چرا که داشتن خواب کافی به عملکرد بهتر سیستم ایمنی بدن کمک می کند.»

خواب، فرا تر از یک نیاز ساده

نکته مهم این است که ارتباط بین واکنش بدن به تزریق دارو و میزان خواب به عینه و کاملا ملموس در نتایج منتشر شده از تحقیقات مشخص است. به همین دلیل از گذشته تا به امروز بغیر از اینکه ضعف بدنی، بیمار را در انجام حرکات فیزیکی ناتوان می کند و نیاز به خواب و استراحت دارد، افزایش میزان خواب فرد به تسریع اثر بخشی دارو نیز کمک کرده و روند بهبودی را سرعت می بخشد.                

بنابراین ارتباط میان میزان خواب و تأثیرگذاری واکسن می تواند یک نگرانی مهم برای افرادی باشد که در مشاغلی با ساعات کاری غیر عادی و یا دارای شیفت های شب و بلند مدت مشغول اند. و به عقیده دکتر ون کوتر از اساتید دیگری که در این تحقیقات شرکت داشته است: «این چیزی است که مردم در هنگام تزریق واکسن باید نگران آن باشند و برای آن به گونه ای برنامه ریزی کنند که با داشتن خواب کافی بتوانند بیشترین بهره را از آنتی بادی وارد شده به بدنشان ببرند.»

با استفاده از نتایج آنالیزها و مقایسه آن ها به منظور احاطه بر نحوه عملکرد واکسن کرونا (Pfizer-BioNTech COVID-19)، محققان تخمین زدند که تأثیر بی خوابی بر کاهش واکنش بدن نسبت به آنتی بادی، معادل است با دوماه تأخیر در عملکرد واکسن کووید.

دکتر کارنی اسپیگل، نویسنده اول این مقاله و از محققان (Inserm) می گوید: «جالب است که ما در بررسی واکسن آنفولانزا به نتایجی مشابه آنچه در آزمایش آنتی بادی ویروس کرونا بدست آوردیم، رسیدیم و خوشبختانه این نتایج در رابطه با انواع دیگر ویروس و آنتی بادی های آن ها نیز صدق می کند.»

محققان امیدوارند که این مطالعات موجب شود در آینده بررسی های بیشتری در این رابطه صورت گیرد تا تفاوت میزان تأثیر ساعات خواب افراد با توجه به جنسیت و سن آن ها نیز مشخص شود.

گسترش تحقیقات، راهی برای تسلط بر سیستم ایمنی بدن

اسپیگل نیز به این موضوع اشاره کرده است که: «ما به تحقیقات گسترده ای نیاز داریم که بتواند بر عادات رفتاری، فرهنگی، سن، جنسیت، هورمون ها، شخصیت افراد و موارد جزئی تری احاطه داشته باشد و درک واضحی از اینکه کمبود خواب در افراد، تا چند روز قبل و یا بعد از تزریق دارو و واکسن بر میزان اثر گذاری آن و واکنش پذیری بدن تأثیر می گذارد، به ما بدهد. پیشرفت مطالعات، بینش جدیدی برای تسلط بر عملکرد سیستم ایمنی هنگام دریافت دارو، در اختیار پزشکان و دانشمندان قرار می دهد.»        

به گفته ون کوتر: «سیستم ایمنی تنها بخشی از بدن نیست که تحت تأثیر میزان خواب است. بلکه کمبود خواب، به صورت کلی، سلامت انسان را تحت شعاع قرار می دهد و موجب افزایش ریسک ابتلا به چاقی و بیماری هایی از قبیل دیابت، فشار خون و مشکلات حاد قلبی می شود. ما از زمان کشف پنسیلین میدانیم که واکسن ها ابزار بسیار مهمی در جلوگیری و کاهش شیوع بیماری های عفونی و ویروسی هستند، بنابراین اگر فرد قادر باشد عادت های رفتاری خود را اصلاح کند و به میزان کافی بخوابد، می تواند از مزایای درمانی بیشتری بهره مند شود.»

طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، زندگی سالم وضعیتی است که فرد از نظر جسمی، روحی و اجتماعی در سلامت کامل باشد. و به بیانی واضح تر، تمامی اقدامات، مراحل و فعالیت ‌هایی که انسان برای رسیدن به سلامت جسمی و روحی خود انجام می‌ دهد، تعریف حقیقی "زندگی سالم" است. بنابراین، با توجه به اهمیت میزان خواب در تأثیر پذیری دارویی بدن و نقش آن بعنوان بخشی از فعالیت هایی که انسان در طول یک شبانه روز به منظور داشتن زندگی سالم تر، انجام می دهد، " تنظیم ساعات خواب، یک راه آسان و ارزان قیمت است که بر بهبود شرایط سلامت فردی و اجتماعی هر شخص تأثیر بسازایی دارد."