غذای فرآوری شده، یک قدم تا ابتلا به سرطان

غذاهای فرآوری شده، آن دسته از مواد خوراکی هستند که طی فرآیند تولید به آن ها مقدار زیادی مواد افزودنی اضافه شده است. مانند نوشابه ها و نوشیدنی های گاز دار، نان های بسته بندی شده با تولید انبود، غلات صبحانه و وعده های غذایی آماده.

غذاهای فرآوری شده نسبت به غذاهای سالم و تازه ارزان تر هستند، نحوه مصرف راحت تری دارند و بصورت انبوه به بازار عرضه می شوند. اما این غذا ها به طور کلی نمک، چربی و قند بیش تری دارند و اغلب حاوی افزودنی های مصنوعی هستند. در سال های اخیر با ارزیابی دقیق ارزش غذایی مواد مختلف، به خوبی ثابت شده است که میزان مصرف غذاهای فرآوری شده با ابتلا به بیماری هایی نظیر چاقی، دیابت نوع 2 و بیماری های قلبی و عروقی رابطه مستقیم دارد.

نه به غذاهای فرآوری شده

گسترده ترین مطالعه در رابطه با اثرات سوء مصرف غذاهای فرآوری شده، در بریتانیا صورت گرفت. در این تحقیقات رژیم غذایی 200000 فرد بزرگسال و میانسال را در یک دوره 10 ساله تحت نظر قرار دادند و خطر ابتلا به سرطان را به طور کلی و همچنین در مراحل پیشرفته تر، خطر ابتلا به 34 نوع خاص سرطان و بیماری را در این افراد بررسی کردند. علاوه بر این، خطر مرگ افراد بر اثر ابتلا به سرطان در شرکت کنندگان ارزیابی شد.

نتایج این مطالعات نشان داد که مصرف بیش از اندازه غذاهای فرآوری شده با افزایش خطر ابتلا به سرطان بصورت کلی و خطر ابتلا به سرطان تخمدان، مغز استخوان و تومور مغزی، رابطه مستقیم دارد. همچنین موجب افزایش خط مرگ ناشی از ابتلا به سرطان، بویژه پیشروی سرطان تخمدان و سینه می شود. به گونه ای که به ازای هر 10 درصد افزایش مصرف مواد غذایی فرآوری شده در رژیم غذایی فرد، به طور کلی شاهد 2 درصد افزایش خطر ابتلا به سرطان و 19 درصد افزایش احتمال ابتلا به سرطان تخمدان، مغز استخوان، سینه و تومور مغزی خواهیم بود.

همچنین افزایش 10 درصدی در مصرف مواد غذایی فرآوری شده، موجب افزایش 6 درصدی احتمال مرگ و میر ناشی از ابتلا به سرطان به طورکلی و افزایش خطر مرگ 16 درصدی ناشی از ابتلا به سرطان سینه و 13 درصدی ناشی از ابتلا به سرطان تخمدان می شود.

این نتایج پس از بررسی دقیق طیف وسیعی از عوامل اجتماعی، اقتصادی، رفتاری، فعالیت بدنی، استعمال دخانیات و شاخص توده بدنی (BMI) در شرکت کنندگان به دست آمده اند.

در ادامه، این تحقیقات مشخص می کند که بالاترین میزان مصرف مواد غذایی فرآوری شده را کودکان و بزرگسالان دارند. چرا که کودکان توانایی تهیه غذای تازه و سالم را ندارند و علاوه بر این، ذائقه آن ها بیشتر به سمت مواد غذایی فرآوری شده میل می کند. بزرگسالان نیز اغلب به دلیل کمبود وقت در تهیه غذاهای خانگی و سالم، از مواد فرآوری شده استفاده می کنند. همچنین نتایج مشخص کرده اند که افزایش مصرف غذای فرآوری شده با خطر ابتلا به چاقی و دیابت نوع 2 در بزرگ سالان و اضافه وزن و افزایش قند در کودکان همراه است.

دکتر Eszter Vamos، از محققان ارشد مطالعات انجام شده، در این رابطه می گوید: «این مطالعه بر تأثیر منفی غذاهای فرآوری شده بر بدن انسان تأکید می کند و با توجه به افزایش روز افزون مصرف اینگونه مواد غذایی در سراسر جهان، بالا بردن آگاهی عموم مردم نسبت به پیامدهای مهم مواد افزودنی و فرآیند تولید و فرآوری مواد غذایی بر سلامتی انسان، بسیار حائز اهمیت است.»

اگرچه این مطالعات نمی تواند علت این پیامدها را با قطعیت ثابت کند، اما شواهد موجود نشان می دهد که کاهش غذاهای فرآوری شده در رژیم غذایی می تواند تأثیر مثبتی بر عملکرد بدن و سلامتی انسان بگذارد. بنابراین نیاز است که تحقیقات بیش تری در این زمینه صورت بگیرد و به مرور سعی شود که با بالا بردن آگاهی مردم، اهمیت و حضور مواد فرآوری در سبد غذایی آن ها کاهش پیدا کند.

دکتر کیارا چانگ، از ناظرین تحقیقات، به این موضوع اشاره می کند که: «بیش از نیمی از افراد در بریتانیا، 50 درصد انرژی مورد نیاز بدنشان در طول روز را، از طریق مواد غذایی فرآوری شده تأمین می کنند. این آمار بسیار زیاد و نگران کننده است. چرا که غذاهای فرآوری شده با مواد افزودنی مصنوعی و صنعتی تولید می شوند و اغلب این افزودنی ها برای تنظیم رنگ، طعم، قوام، بافت و افزایش عمر مفید کالا بکار می روند.»

تصفیه بازار مواد غذایی

ممکن است در ابتدا و با نگاه سطحی، بدن ما به این مواد و افزودنی های ذکر شده، واکنشی مشابه با غذای سالم، تازه، مغذی و با حداقل افزودنی نشان دهد، اما در بلند مدت تأثیر آن بر بدن کاملا مشهود خواهد بود. با این حال، غذاهای فرآوری شده در همه جا وجود دارند و در دسترس اند، این مواد با قیمتی پایین و بسته بندی های جذاب به بازار عرضه می شوند. این نشان می دهد که صنایع غذایی ما باید در جهت تولید غذای سالم، تازه و فوری با بسته بندی هایی که مصرف کننده را تشویق به خرید کند، پا به بازار بگذارند و با مواد فرآوری شده رقابت کنند.

سازمان ملل متحد نیز محدود کردن غذاهای فرآوری شده و توسعه بازار مواد ارگانیک را به عنوان بخشی از ترویج رژیم غذایی سالم و پایدار توصیه کرده است.

با توجه به این امر، در سال های اخیر تلاش های مداومی در جهت کاهش غذاهای فرآوری شده در سراسر جهان صورت گرفته است. در کشورهایی مانند برزیل، فرانسه و کانادا دستورالعمل های سازمان بهداشت عمومی با توصیه هایی برای جایگزین کردن غذای سالم با مواد فرآوری شده، بروز شده و در مدارس استفاده از غذای فرآوری شده را ممنوع کرده اند. اما در حال حاضر هیچ اقدام عمومی و مشابهی در کشورهای دیگر وجود ندارد.

دکتر چانگ در ادامه اضافه می کند که: «پیشنهاد ما برای کمک به انتخاب هوشمندانه تر مصرف کنندگان، برچسب های هشدار دهنده ای است که با شفافیت خطرات استفاده از محصولات فرآوری شده را بر روی آن ها نشان دهند. همچنین مواردی مانند افزایش مالیات شکر به منظور کاهش تولید نوشیدنی های گاز دار و افزایش قیمت آن و همچنین اختصاص دادن تسهیلات مالی به شرکت های تولید کننده نوشیدنی های مبتنی بر میوه های تازه و شیر، می تواند به اصلاح رژیم غذایی افراد کمک کند. خانوارهای کم درآمد آسیب پذیر ترین قشر در برابر غذاهای ناسالم و ارزان هستند. چرا که قیمت محصولات ارگانیک غالبا چند برابر محصولات فرآوری شده است. بنابراین، برای اطمینان از دسترسی همگانی به گزینه های سالم، مغذی و مقرون به صرفه، باید به مواد غذایی با حداقل فرآوری و مواد تازه تهیه شده، رایانه پرداخت شود.»

محققان در انتها خاطر نشان می کنند که مطالعات آن ها مشاهده ای است بر روند زندگی طبیعی و روزمره افراد، به همین دلیل، ماهیت مشاهده ای تحقیقات، ارتباط علمی بین غذاهای فرآوری شده و سرطان را نشان نمی دهد و کسب تجربیات بیشتر و افزودن آزمایشات دقیق و تحقیقات زیستی به این مطالعات، می تواند منجر به کسب نتایج بهتر و اقدامات کارآمد تر شود.