متاورس: دری به درمان دردهای دنیای واقعی

متاورس به عنوان دنیا و محیطی که هر رخداد و اتفاق غیرممکنی را ممکن می کند، توجه عموم را نسبت به خود جلب کرده است. مطالعات و تحقیقاتی که در رابطه با سودمند و یا مضر بودن واقعیت مجازی انجام شدند، تا سال های زیادی بسیار محدود بودند و تنها در موارد نادری بهداشت و سلامت جامعه در این فضا بررسی شد. این روند تا زمانی ادامه یافت که در سال 2021 فیسبوک را با متاورس جایگزین کردند. طراحی، بازه عملکرد این برنامه و نحوه معرفی آن در مدت زمان کوتاهی توجه بسیار زیادی را به خود جلب کرد و محققان شروع به گسترش راه هایی کردند که در آن بوسیله واقعیت مجازی بتوانند مطالعات علمی و پزشکی خود را بهبود ببخشند.

در نتیجه این سؤال مطرح می شود که: مهم ترین فرصت ها و یا خلل و عدم قطعیت هایی که در رابطه با متاورس وجود دارند که می توانند در بهبود بهداشت عمومی و سلامت جامعه کمک کننده یا متوقف کننده باشند، چه مواردی هستند؟ این موضوع را به تفصیل گروهی از دانشمندان، در تحقیقاتی که توسط تیم پزشکی دانشگاه علوم و تکنولوژی ژاپن به سرپرستی جواد کوهساری انجام شده، بررسی کردند.

طی سال های گذشته بیماری های غیرقابل انتقال مانند دیابت، بیماری های قلبی، سکته ها و بیماری های مغزی، بیماری های مزمن تنفسی، سرطان و بیماری های مربوط به سلامت روان، به خوبی در واقعیت مجازی و محیط های متصل به آن پوشش داده شده اند. هرچند فضای مجازی می تواند مستقیما از طریق ایجاد آلودگی های صوتی و تصویری و غیرمستقیم به واسطه کاهش فعالیت های فیزیکی، کم تحرکی، رژیم غذایی ناسالم و نداشتن خواب کافی بر سلامت انسان تأثیرات جدی بگذارد. با این حال، اگر تعادل در استفاده از تکنولوژی و واقعیت مجازی رعایت شود، مداخلات انسان در فضای مجازی و اقدامات دانشمندان، امکان ارتقاء سلامت جامعه در مواجه با بیماری های غیرقابل انتقال را فراهم کرده است.

متاورس، واقعیتی مجازی که زندگی حقیقی افراد را متحول می کند

اینجا جایی است که متاورس می تواند عاملی کمک کننده باشد. آزمایش هایی که در محیط متاورس انجام شده است نشان می دهد که مداخلات انسان در فضای مجازی اغلب بسیار مفید هستند. به عنوان مثال، به منظور بررسی میزان اثر بخشی یک روش درمانی و یا تست و آزمایش یک داروی جدید، با مدل کردن شرایط بدن انسان، بیماری مورد نظر، آب و هوا و پوشش اقلیمی و محیط مورد آزمایش و حتی وارد کردن ویژگی های منحصر بفرد یک بیمار مشخص در واقعیت مجازی، می توان دانشمندان و پزشکان را نسبت به نتایج استفاده از دارو و آزمایشاتی که جهت درمان یک بیماری نیاز است، پیش از انجام آن در واقعیت، آگاه کرد. بنابراین استفاده هوشمندانه از متاورس می تواند به آسانی موجب تأمین راحت تر بودجه تحقیقات، شناخت بهتر عوامل خطر آفرین در تست های انسانی، حذف تست های حیوانی از صنعت دارو و بهداشت و تسریع زمان آزمایشات گردد.

به گفته پروفسور کوهساری: «افرادی که از واقعیت مجازی استفاده می کنند، می توانند به طور تصادفی و رندوم تجربه های جدیدی از مواجه شدن با شرایط و محیط های کاملا متفاوتی داشته باشند که متاورس در اختیارشان قرار می دهد. مانند پوشش های گیاهی خاص و متفاوت، ساختمان ها و معماری متنوع، آب و هوا و شرایط جوی کاملا متغیر، مناظر و محیط هایی با فرهنگ های مختلف شهری و یا روستایی و همچنین طبیعت های گوناگون.»  

هرچند امکان تجربه شرایط و محیطی که زندگی واقعی فرد خیلی از آن فاصله دارد؛ به دلیل توهمی که ممکن است با اعتیاد به واقعیت مجازی ایجاد کند، خطرناک است و به آسانی می تواند تهدیدی جدی برای زندگی فرد باشد. اما استفاده صحیح از آن تأثیر بسیار مثبتی بر روند درمانی و بالا بردن سلامت جسمی و روانی جامعه دارد. فردی که در بیمارستان بستری است و امکان استفاده از هوای تازه و پیاده روی را ندارد، با قرار گرفتن در واقیعت مجازی و لذت بردن از طبیعت می تواند تجدید روحیه کند و یا افراد دارای اختلال های روحی و بیماری ها و مشکلات روانی با استفاده صحیح از این ابزار می توانند فضایی را در اختیار داشته باشند که بتواند به بهبود آن ها کمک کند.

متاورس و سلامت عموم جامعه

همچنین در حالت کلی حتی اگر جامعه هدف، بیماران نباشند، متاورس می تواند به بهداشت و سلامت عمومی جامعه کند. به عنوان مثال به تمامی افراد امکان قرار گرفتن در معرض محیط های سبز و فضای مناسب پیاده روی و گردش را می دهد، حتی اگر کاربران، در زندگی واقعی دسترسی محدودی به این گونه مکان ها داشته باشند. علاوه بر این، در ساعت های شلوغ روز می تواند به افرادی که با حضور پیدا کردن در مکان های شلوغ مشکل دارند و یا به دلیل ترافیک امکان دسترسی به فضایی برای تفریح ندارند، اجازه دسترسی به محیط مطلوبشان را بدهد.

به این دلیل که فضای کار و زندگی مجازی را می توان در متاورس بدون هیچ محدودیتی شخصی سازی کرد، این ابزار به آسانی امکان فراهم کردن یک محیط کاری مطلوب را تحت شرایطی که در واقعیت امکان پذیر نسیت، به کارفرمایان و … می دهد. استفاده هوشمندانه از متاورس به علم پزشکی و تقویت بهداشت عمومی محدود نمی شود، چرا که یک فضای مجازی طراحی مواردی از قبیل ساختمان های شهری، راه ها و جاده ها، سازه های سنگین و غول پیکر، پل ها و حتی ساخت و طراحی وسایل الکترونیک، طراحی ماشین و … را ممکن می کند و با اعمال کردن شرایط محیطی پروژه ها، این امکان به هرشخصی داده می شود که طرح خود را پیش از اعمال در زندگی واقعی، به راحتی تحت همان شرایط آزمایش و امتحان کند.

کوهساری می گوید: «متاورس می تواند به کاربرانش اجازه دهد آنچه را که مدنظر دارند، بصورت مجازی اعمال کنند، با دیگران به اشتراک بگذارند و همه این کار ها را پیش از مداخله و ایجاد تغییر در دنیای واقعی انجام دهند.»

اگرچه راه های مختلفی برای اینکه متاورس بتواند سطح بهداشت عمومی را با اصلاح کردن محیط های ساخته شده تغییر دهد، وجود دارد ، اما باید در نظر داشت که این فضا هنوز دارای محدودیت های کلیدی در شبیه سازی دنیای واقعی است و جای پیشرف بسیار زیادی دارد. به طور خاص، متاورس هم اکنون امکان آزمایش بر روی بسیاری از رفتارهای انسانی و تعامل آن ها با محیط های ناشناخته را دارد، اما جمعیت متاورس در حال حاضر وجاهت آماری و سندیت لازم را برای انجام مطالعات ندارد. زیرا اقشار ضعیف جامعه به واقعیت مجازی دسترسی ندارند.

در نهایت لازم به ذکر است، هرچند متاورس و واقعیت مجازی می تواند درهای جدیدی را به روی محققان و دانشمندان باز کند و راه های متعددی برای رسیدن به پاسخ سوالاتشان پیش روی آن ها قرار دهد، اما اتکای بیش از حد به هوش مصنوعی می تواند منجر به سقوط دنیای واقعی و نابرابری های اجتماعی گردد. به گونه ای که بجای ارتقاء بهداشت عمومی، ممکن است آسیب هایی همچون رفتارهای ضد اجتماعی، تضعیف فیزیک بدن به دلیل کم تحرکی، اثرات مخرب بر بینایی و یا حتی شنوایی را به همراه داشته باشد.

کوهساری می گوید: «بهتر است پیش از هر اقدامی، با چشم انداز ها و چالش هایی که متاورس می تواند در حوزه های مختلف علمی و زندگی انسان و جانداران دیگر ایجاد کند، به خوبی آشنا شویم.»